Litha wordt het feest genoemd dat heksen met midzomer vieren. Het is een oud Germaans woord dat berghelling betekent. Het is een woord dat eigenlijk in onbruik is geraakt, maar -zoals gezegd- door moderne heksen vaak wordt gebruikt om het midzomerfeest aan te duiden. Ook Clan Triple Goddess gebruikt deze aanduiding.
at heeft die berghelling nu met midzomer te maken? Zoals je vast wel weet, klimt de zon steeds hoger, naarmate de dagen lengen. Onze voorouders stelden zich voor dat de zon een berg beklom. Was de zon boven op het hoogste punt van die berg aangekomen, dan was het Midzomer, dan was het Litha! Daarna daalt de zon de berghelling weer af en worden de dagen steeds korter.
Litha is dus het punt van de langste dag en de kortste nacht! Momenteel is dat rond 21 juni, maar eeuwen geleden lag dat punt op een andere datum nl 24 juni. En 24 juni is nu nog steeds een belangrijke katholieke feestdag, nl Sint Jan. Veel heidense gebruiken die te maken hebben met de oude midzomerfeesten zijn dan ook overgegaan op de Sint Jansfeesten, die tot niet zo lang geleden, uitbundig gevierd werden.
Wat vieren we met Litha?
Litha is een keerpunt, net zoals Midwinter. Het is een magische nacht, omgeven met vele verhalen over geheimzinnige gebeurtenissen, een nacht geschikt om bepaalde planten te plukken die het kwade afweren, een nacht om te divineren, een nacht waarop de elfen dansen, net zoals de mensen dansen rondom de grote midzomervuren of Sintjansvuren.
Het is een uitbundig feest, met dansen, het ontsteken van grote vuren, lekker eten en drinken. Het is een rustpunt tussen de tijd van zaaien, die nu achter je ligt en de komende drukke tijd die te maken heeft met het inhalen van de oogst.
Op dit moment staat de zon op zijn hoogtepunt. Het is energetisch gezien een zeer krachtige periode. Tijdens onze vieringen staan we stil bij de dingen die we al eerder dit jaar gezaaid hebben, maar die nog net een extra zetje, wat extra energie kunnen gebruiken, voordat je het resultaat van al je werk kunt oogsten.
Midzomervuur
Een van de meest in het oog springende gebruiken van de feesten rond midzomer, zijn de midzomervuren, of de Sint Jansvuren zoals ze in latere tijden heten. Om deze vuren werd gedanst! Altijd!
Het dansen om vuren is een oeroude manier om kracht op te wekken. We doen dit nu ook nog tijdens sommige van onze Cirkels. Het zijn oeroude rituelen om de levenskracht op te wekken en over te dragen. Hoe hoger je sprong tijdens het dansen, hoe hoger het gewas zou groeien! Op sommige plaatsen stak met ook fakkels aan en gooide die zo hoog mogelijk in de lucht, of men liep met de fakkels die aangestoken waren aan het midzomer vuur over of langs de akkers om de groeit van het gewas te bevorderen.
Magische kruiden
In deze tijd van het jaar staat alles in volle bloei. Er zijn echt heel veel kruiden en bloemen die met midzomer of Sint Jan in verband gebracht worden en dan met name vanwege hun magische of geneeskrachtige werking.
Enkele voorbeelden zijn het Sint Janskruid, bijvoet, kamille, venkel, komijn, duizendguldenkruid, maar de lijst is veel en veel langer!
Van bijvoet (Artemisia Vulgaris) maakte men grote kransen die om het lijf gebonden werden (Sint Jansgordel). Werd de krans daarna in het vuur gegooid, dan werd alle kwaad dat men bij zich droeg verbrand.
Ook was dit een tijd waarin op veel plaatsen kruidenwissen werden geplukt, bestaande uit kruiden bekend om hun beschermende en geneeskrachtige werking. Door de boeketten te schroeien aan het midzomer vuur hadden een extra grote magische kracht. Ze werden dan bv aan het huis gehangen om het huis te beschermen tegen blikseminslag, brand e.d. Dit is een gebruik dat niet alleen rondom Midzomer voorkomt, maar ook op andere tijdstippen. De mensen van Clan Triple Goddess plukken de “kroedwusj” altijd op of rondom 15 augustus, dus wat later in het jaar.
Het bekendste kruid is natuurlijk het Sint Jans kruid. In de Germaanse mythologie heeft men voor het rode sap van het Sint Janskruid verschillende verklaringen ggegeven. Het zou het bloed zijn geweest van Balder, de Germaanse god van de natuur, de zomer en het licht. Soms wordt ook gezegd dat het sap het bloed van Wodan is, toen hij verwond werd door een everzwijn. Sint Jans kruidsoorten werden al in Assyrië bij religieuze ceremoniën boven de deuropening gehangen, om demonen en kwade geesten af wenden.
Hier te lande is de bloedrode Sint Jansolie gedurende zeer lange tijd als wondermiddel gezien. Het werd Sint Jansbloed of Johannesbloed genoemd en was een probaat middel tegen heksen.
Limburg liefdesrecept voor de midzomernacht
Pluk twee schermbloemen van de Häölentäöt (vlier) per persoon. Maak een deegje van 100 gram meel, 2 kleine eieren, 1 lepel gesmolten boter, 1 lepel bier en 2 lepels melk. De bloemschermen worden in het deeg gedoopt en dan in ruim vet bruin gebakken. Zo warm mogelijk opdienen met gesmolten bloemenhoning en poeder suiker. Met suiker aan de mond zou men zich dan moeten kussen.
Ook konden meisjes die hoopten op een geliefde een “häöletäötetak” achter het bed hangen in de midzomernacht. In de midzomernachtsdroom zouden zij dan hun toekomstige geliefde te zien krijgen!
Vrouwen die niet tevreden waren over hun huwelijksleven plukten op deze dag notenbladeren en legden die in de linkerschoen van hun man. Zo verzekerden zich voor een jaar van de liefde (trouw?) van hun man.
Ook is deze nacht de beste nacht om een wichelroede te snijden. Dat doe je dan van “assenotehout” (hazelaar).
Als je op deze dag precies om 12 uur duizendguldenkruid plukt, en in je beurs bij je draagt, dan zul je financiële voorspoed kennen.
Venkel werd op deze dag gezegend tegen betovering. Men stak daarne een stukje van de venkel in het sleutelgat en sprak de volgende toverformule:
Went door dit gaat,
eine geis noa bènne wilt kómme,
ruuk good, venkel,
sjrik dich en kóm neet bènne.
Elfen
De midzomernacht is een magische nacht. Net zoals bijvoorbeeld tijdens Beltane en Samhain zijn de sluiers tussen de werelden dunner. Het is een goede nacht om contact te maken met de elfen, of ‘het kleine volk’ dat onze wereld met ons deelt.
Ook hier wordt weer de Vlier genoemd. Als je je zou insmeren met het sap van de Vlier zou je de elfen kunnen zien. De Vlier is natuurlijk de Vrouw Holle-boom bij uitstek (en Vrouw Holle de Grote Moeder godin van Europa) en staat bekend als portaal naar de andere wereld.
Litha Correspondenties
| Namen | Litha, Midzomer, zomerzonnewende, Sint Jansfeest, Alban Heruin |
| Godinnen en Goden | Fors Fortuna, Balder, zonnegoden en -godinnen |
| Kleuren | Geel |
| Symboliek | Eind van de lente, begin van de zomer, Zonnegod(in) op het meest krachtige moment, Begin van het korten van de dagen |
| Bomenplanten | Zonnebloemen, bijvoet, citroen, duizendblad, ijzerhard, kamille, kamperfoelie, klaver, lavendel, roos, saffraan, st.-janskruid, valeriaan, verbena, wijnruit, wilde tijm |
| Voedsel | Bier, brood, mede, muntlimonade, vers fruit, verse groenten, vlierpunch, zonnebloempitten, aardbeien |
| Symbolen/decoratie | Vers fruit, verse groenten, verse potpourri, zeeschelpen, zonnebeelden, zonnebloemen |
Bronnen
- De acht jaarfeesten – Joke en Ko Lankester
- Feesten, zeden, gebruiken en spreekwoorden in Limburg – H. Welters
- Midzomer in Europa, het feest van de zomerzonnewende – Aat van Gilst
- De hele santenkraam, Limburgse (lente) almanak – Annie Schreuders-Derks
- Compendium van rituele planten in Europa – Marie Claire Lejeune en Marcel De Cleene
- L1: Limburgse tradities die horen bij het begin van de zomer
 Joke en Ko Lankester |  H. Welters |  Aat van Gilst |
 Annie Schreu- ders-Derks |  Marie Claire Lejeune en Marcel De Cleene |
